Azdavay'ın Tarihi

Osman UFUK tarafından araştırılan ve yazıya dökülen Azdavay tarihi;

AZDAVAY TARİHİ

PAFLAGONYALILAR; Azdavay tarihini incelerken Kastamonu tarihi ile birlikte incelemek gerekir. Kastamonu tarihindeki Azdavayla ilgili kayda deger kayıtler Paflagonya tarihinde vardır. Pafagonyalıların sınırları içersinde Kastamonu, Sinop, Çankırı, Safranbolu, Bartın, Bolu, Gerede, Mudurnu, iskilip, Bafra; Azdavay sınırları içersinde Eflani, Pınarbaşı, Aglı, Ayahna bulunmaktadir. Bu bölgede eski iskan yeri Karakuşlu, Kirmacı, Kayabaşı, Ilıca, Demirtaş, Höyükveren köyleri ile bunlara civar olan yerlerdir. Bunu oralarda bulunan Arkeolijik eserlerden ögreniyoruz. Bu bölgede eski bir iskan yeri de Cide'nin hamitli Azdavay'in Kamana köyleri arasinda bulunan Sorkun yaylasıdır. Burada ormanlar arasında kalmış kaya mabetleri ve mezarları bulunmaktadir. Cide'nin Malyas ve Küran bölgeleride Bizans çagında kullanılan iskan yeridir. Yine bu bölgede tanzimat sırasında Kastamonu'ya baglı bir kadılık olan Zarı mintakası da kuvvetli bir iskan yeridir. Bunu Tekkeşin, Verey, Domla, Erkemle köylerinde Roma ve Bizans çagına ait heykel ve stellerle bu çagdan daha eskiye ait kaya mihrabından ögreniyoruz. Bütün bunlar arasında Azdavay Osmanlılar çagında Kastamonu'ya baglı bir kadılık iken (1284) nahiye (bucak) olarak Daday'a baglanmış, 1946 yılında kaza (ilçe) olmuştur.

CANDAR OGLULLARI; Candar ogullarının kurucusu Şemsettin Yaman Candar bin Mehmettir. Candar Ogullari Kastamonu'yu 174 sene idareleri altında bulundurmuştur. Candar Ogullari zamanında Azdavay, 36 kadılıktan biri olarak idare edilmiştir. Devletin adı Candar Ogulları isfendiyar beyin (8.hükümdar) Osmanlı ile iyi ilişkileri ve II. Murat 'a kızını vermesi bu devletin isfendiyar beyligi olarakta tarihe geçmesini saglamiştır. Azdavay hakkinda bu döneme ait yazılı fazla bilgi yoktur.

OSMANLILAR; Azdavay 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet'in annesinin memleketi olan Kastamonu'yu almasıyla Azdavay'da Osmanlı sınırları içersinde yer almaya baslamıştır. Azdavay'da Osmanlı eserine raslanılmamıstır. Azdavay Osmanlı zamanında Daday'a baglı bir kadılık halindedir. Azdavay'in tarihi Daday tarihi ile birlikte incelensede fazla bir bilgiye ulasilamamistir. Kastamonu'nun 1868 salnamesinde Azdavay Nufusu hakkında 20 hane 129 erkek 104 kadın bulundugu yer almaktadir.

MAHMUT PAŞA; Mahmut paşa aslen Azdavay'lıdır. Askerligini yapmak üzere İstanbul'a giderken Kastamonu'ya ugramiş ve Şeh Şaban-i Veli hz.'nin türbesini ziyarette bulunmustur. İstanbul'da padişahın muhafiz alayında çavuş olarak görev yaptıgı sırada Mısırlı İsmail Paşanın kızı Fatma hanımle evlenmiş ve büyük bir servete konmuştur. Bunun üzerine bu refah ve seadetini türbeyi ziyaretinde yaptıgı niyazdan bildiginden, Şeh Şaban-i Veli hz türbesi yanındaki binaları yaptırmıştır. Binaların yapımı için meşhur Tasköprü'lü hattat Nuri efendiyi memur tayin etmiş ve havuzun insaatina dair manzum tarihte Abdulhamit'in korkusundan Fatma Hanım'ın ismini yazdirmiştir.

YUMACIK KÖYÜNDEKi TÜRBE; Yumacık köyünde bulunan türbe Abdülmecithan'ın 3.hanımına aittir. 1323-1325 (hicri) yılları arasında Humayun Ağvatından Muhammed Sami Ahirettin efendi tarafından korunmak amacıyle yeniden tamir olunmuştur. Ayrıca Taş Camii diye bilinen imam-hatip lisesi karşısındaki camii'de Humayun Ağvatından Muhammed Sami Ahirettin efendi tarafından yaptırılmış ve tarihi nitelik taşımaktadır. Bunun yanı sıra ilçenın çesitli tepelerinde türbeler bulunsa dahi, bu türbelere ait yazılı belgeler bulunmamaktadir.